Koronavirüs pandemisi sona ermiş gibi görünse de 2025 yaz aylarında sessiz ama dikkat çekici bir artış yeniden endişeleri gündeme taşıdı. ABD başta olmak üzere birçok ülkede, COVID-19’un yeni Omicron alt varyantları olan Stratus (XFG) ve Nimbus (NB.1.8.1) ile enfekte olan hasta sayısında ciddi bir yükseliş yaşanıyor.

Sağlık uzmanları, belirtilerin grip ya da alerjiyle karıştırılabileceği uyarısında bulunurken, hastanelerdeki yükün arttığı konusunda uyarıda bulunuyorlar.

ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), atık sulardaki COVID-19 viral yükünün 19 eyalette ‘yüksek’ veya ‘çok yüksek’ düzeyde olduğunu bildiriyor. Özellikle Nevada, Utah, Connecticut ve Delaware gibi eyaletlerde artışın belirginleştiği vurgulanıyor.

Ülke genelinde ise atık su örneklerinde ‘orta düzey’ viral aktivite gözlenmiş durumda. Türkiye’de henüz resmi veriler paylaşılmamış olsa da uzmanlar, sahada gözle görülür bir artış olduğuna dikkat çekiyor.

‘HAYATIMIZDAN ÇIKMIŞTI, YENİDEN GÜNDEME GİRDİ’

Konuyu geçtiğimiz günlerde Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Soysal ve Acil Servis Sorumlusu Dr. Öğr. Üyesi Süleyman Alpar’a danıştığımda Türkiye’de de gözlenen bu sessiz yükselişe dikkat çektiler.Dr. Alpar, “2025 yazına ait kesin vaka sayıları açıklanmadı. Ancak sahadaki gözlemlerimiz pandemi polikliniklerinin kapanması nedeniyle COVID şüphesiyle gelen hastaların artık doğrudan acil servislere başvurduğunu ve bu başvuruların giderek arttığını gösteriyor” dedi.

Dünya genelinde, özellikle Doğu Akdeniz, Güneydoğu Asya ve Batı Pasifik bölgelerinde COVID-19 pozitiflik oranlarında belirgin bir artış yaşanıyor. 2025 yılı mayıs ayında test pozitiflik oranı yüzde 11’e çıkarken, temmuzda bu oran yüzde 12 ile zirveye ulaştı. ABD’de her 100 acil servis başvurusundan 1 ila 2’sinde COVID-19 tespit ediliyor.

YENİ VARYANTLAR: STRATUS VE NİMBUS

Stratus ve Nimbus, Omicron soy ağacından gelen yeni varyantlar. İlk olarak 2025 başında Güneydoğu Asya’da tespit edilen Stratus varyantı, kısa sürede 38 ülkeye yayıldı ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından “izlenen varyant” ilan edildi. Stratus’un bağışıklık sisteminden kaçabilme kapasitesi, onu zamanla daha baskın hale getirerek önceki hâkim varyant Nimbus’u geride bıraktı.

Özellikle Stratus, boğazda kaşıntı, ses kısıklığı ve hafif ateş gibi alerjiyle karıştırılabilecek semptomlar gösteriyor. Stony Brook Medicine’e göre bu varyantla enfekte olanların büyük çoğunluğu, özellikle aşılı bireylerde, hastalığı hafif semptomlarla geçiriyor. Yine de bu varyant, önceki COVID enfeksiyonlarından veya aşılardan elde edilen antikorlardan kaçınma yeteneğine sahip benzersiz mutasyonlar taşıyor.

Nimbus varyantı ise halk arasında ‘jilet gibi boğaz ağrısı’ ile tanımlanan şiddetli bir tabloyla dikkat çekiyor. Bu varyant boğazda batma hissi, boyun lenf bezlerinde şişlik, yüksek ateş ve yorgunluk gibi semptomlarla kendini gösteriyor. Yayılım hızının yüksek olduğu ve hücrelere bağlanma konusunda oldukça yetenekli olduğu da bildiriliyor.

SEMPTOMLAR GRİP YA DA ALERJİYLE KARIŞTIRILIYOR

Uzmanlar şu sıralar acil serviste karşılaşılan vakaların genelde üst solunum yolu enfeksiyonu gibi seyrettiğini belirtiyor. En sık görülen belirtiler ise şöyle sıralanıyor.

Burun akıntısı ve tıkanıklığı

Öksürük ve boğaz ağrısı

Halsizlik ve kas ağrıları

Ateş veya titreme

Hapşırma ve nefes darlığı

Mide bulantısı, ishal ve kusma

Tat/koku kaybı (bazı vakalarda)

Dr. Alpar, “Bu semptomlar grip ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarıyla büyük benzerlik taşıyor. Tanı koymak için PCR testi veya antijen testleri şart. Semptomlara göre tanı koymak yanıltıcı olabilir” uyarısında bulunuyor.

TEST POLİTİKASI DEĞİŞTİ, ACİL SERVİSLER ÖN PLANDA

Pandeminin ilk dönemlerinde uygulanan yaygın test merkezleri ve COVID-19 poliklinikleri büyük ölçüde kapanmış durumda. Türkiye’de tanı daha çok hastanelerin laboratuvarlarında yapılan PCR testleri ya da evde uygulanan antijen testleriyle konuluyor.

Özellikle semptomu olan kişilerin izolasyona dikkat etmesi ve test sonucu netleşene kadar sosyal teması sınırlaması gerektiği belirtiliyor.

ÇOCUKLARDA VAKA ARTIŞI DİKKAT ÇEKİYOR

2025 yazında en çok etkilenen yaş grubunun 0-4 yaş arası çocuklar olduğu ifade ediliyor. Özellikle okul öncesi dönemde kreşe veya anaokuluna başlayan çocuklarda COVID benzeri belirtilerle başvurular arttı. Bu yaş grubundaki vakaların büyük bölümü hafif seyretse de kronik hastalığı olan ya da bağışıklığı zayıf çocuklar için hatırlatma dozlarının ihmal edilmemesi gerektiği vurgulanıyor.

COVID, GRİP VE RSV AYNI ANDA GÖRÜLEBİLİR Mİ?

COVID-19, grip (influenza) ve RSV gibi solunum yolu enfeksiyonlarının aynı kişide eş zamanlı olarak görülmesi mümkün. Ancak bu virüsler birbirine dönüşmez veya birleşmez. Uzmanlar, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde aynı anda birden fazla enfeksiyonun gelişebileceğine dikkat çekiyor.

Bu tür durumlarda klinik tablo genellikle en baskın olan virüsün belirtileriyle şekilleniyor. Örneğin, grip virüsü daha ağır seyrediyorsa hastada grip semptomları ön planda olabilir; ancak buna COVID-19’a veya RSV’ye özgü bazı belirtiler de eşlik edebilir. NASIL ÖNLEMLER ALINMALI? Her ne kadar yeni varyantlar genel olarak daha hafif seyretse de, hızlı yayılmaları ve bazı vakalarda ağır semptomlara neden olmaları nedeniyle toplumsal farkındalık büyük önem taşıyor. Uzmanlar, panik yapmadan ancak bilinçli bir şekilde hareket edilmesi gerektiğini vurguluyor. İşte alınması gereken başlıca önlemler: Kapalı ve kalabalık ortamlarda maske takmak Hastalık belirtisi olanların okula veya işe gitmemesi İyi havalandırılmış ortamlarda bulunmak El hijyenine dikkat etmek Risk grubundaki bireylerin korunma önlemlerini artırması CDC’nin güncellenmiş aşı takvimine göre, 6 ay ve üzerindeki bireylerin 2025-2026 sezonu için COVID-19 aşılarını güncellemeleri öneriliyor. Aşı, özellikle ağır hastalık riskini azaltmada hâlâ en etkili yöntem olarak kabul ediliyor.